Дар матлаби мазкур дастури методӣ ба ёрии омӯзгорони ҷавон пешниҳод карда мешавад. Дастур дар асоси Стандарт ва барномаи таълимӣ аз фанни математика барои синфҳои 5-11-уми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ (соли 2018) ва «Нақшаи таълимии муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумии солҳои минбаъда» таҳия карда шудааст.
Дар асоси муроҷиатҳои омӯзгорон ба хулосае омадем, ки дар як матлаб намунаи нақшаи мавзӯӣ аз фанни геометрия дар синфи 8 ва 9-ро бо таври муфассал пешниҳод намоем.
Дар ҳақиқат, китоби дарсии “Геометрия” барои синфҳои 8 ва 9-ум соли нашри 2013 ба «Стандарт ва барномаи таълими аз фанни математика» барои синфҳои 5-11-уми муассисаҳои таҳсилоти миёнаи умумӣ (соли 2018) ва «Намунаи нақшаҳои мавзӯӣ ва корҳои санҷишӣ аз фанни математика» (соли 2020, муаллифон Ниёзов С., Дагиев Н.), ҷавобгӯй нест.
Азбаски китоби нави дарсии “Геометрия” барои синфҳои 7-9 аз нашр набаромада ва дастраси омӯзгорон нагардидааст, бинобар ин, барои ёрӣ ба омӯзгорони фанҳои математика ва геометрия намунаи зеринро пешниҳод менамоем:
Намунаи мавзӯъҳо барои синфи 8
| № | Мавзӯъ ва зермавзӯъҳо | Соат | Китоб ва саҳифаи он |
| П.1 | Чоркунҷаҳо | 10 | Геометрия 8, соли 2013 |
| 1 | Таърифи чоркунҷа | 1 | Геометрия 8, саҳ. 8-11 |
| 2 | Параллелограмм | 1 | Геометрия 8, саҳ. 12-13 |
| 3 | Хосиятҳои параллелограмм | 1 | Геометрия 8, саҳ. 14-15 |
| 4 | Росткунҷа | 1 | Геометрия 8, саҳ. 16-18 |
| 5 | Ромб | 1 | Геометрия 8, саҳ. 19 |
| 6 | Квадрат | 1 | Геометрия 8, саҳ. 20-22 |
| 7 | Теоремаи Фалес. Хати миёнаи секунҷа | 1 | Геометрия 8, саҳ. 26-29 |
| 8 | Трапетсия | 1 | Геометрия 8, саҳ. 24-25 |
| 9 | Ҳалли масъалаҳо | 1 | Геометрия 8, саҳ. 31-33 |
| 10 | Теоремаи порчаҳои мутаносиб. Сохтани мутаносиби чорум | 1 | Геометрия 9, саҳ. 44-46.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 93-95 |
| П.2 | Табдилдиҳиҳои геометрӣ | 12 | |
| 11 | Табдилдиҳии шаклҳо. Хосиятҳои ҳаракат | 1 | Геометрия 8, саҳ. 95- 97.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 137-140 |
| 12 | Симетрия дар нуқта ва хати рост | 1 | Геометрия 8, саҳ. 79-85.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 140-142 |
| 13 | Гардиш | 1 | Геометрия 8, саҳ. 92-94
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 143-144 |
| 14 | Параллелкӯчонӣ ва хосиятҳои он | 1 | Геометрия 8, саҳ. 88-91.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 144-146 |
| 15 | Гомотетия. Хосиятҳои табдилдиҳии монандӣ | 1 | Геометрия 9, саҳ. 62-63.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 173-174 |
| 16 | Кори санҷишии №1 | 1 | |
| 17 | Монандии шаклҳо | 1 | Геометрия 9, саҳ. 47-50.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 175-176 |
| 18 | Аломати монандии секунҷаҳо аз рӯи ду кунҷ ва аз рӯи ду тараф ва кунҷи байни онҳо | 1 | Геометрия 9, саҳ. 53-55.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 176-177 |
| 19 | Аломати монандии секунҷаҳо аз рӯи се тарафҳо ва монандии секунҷаҳои росткунҷа | 1 | Геометрия 9, саҳ. 56-57.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 177-181 |
| 20 | Татбиқи хосиятҳои монандӣ | 1 | Геометрия 9, саҳ. 58-61 |
| 21 | Теоремаи Пифагор | 1 | Геометрия 8, саҳ. 57-58
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 103-104 |
| 22 | Перпендикуляр ва моил | 1 | Геометрия 8, соли 2007, саҳ. 69-70
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 105-106 |
| П.3 | Координатаҳои декартӣ | 14 | |
| 23 | Координатаи декартӣ дар ҳамворӣ | 1 | Геометрия 9, саҳ. 3-5.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 120-121 |
| 24 | Ҳалли масъалаҳо | 1 | |
| 25 | Координатаи миёнаҷои порча. Масофаи байни нуқтаҳо | 1 | Геометрия 9, саҳ. 6-8.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 122-123 |
| 26 | Муодилаи давра | 1 | Геометрия 9, саҳ.14.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 137-140 |
| 27 | Муодилаи хати рост | 1 | Геометрия 9, саҳ. 9-10.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 125-126 |
| 28 | Ҳалли масъалаҳои №№1-24 | 1 | Геометрия 9, саҳ. 18-19.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 137-140 |
| 29 | Координатаи нуқтаи буриши хати рост | 1 | Геометрия 9, саҳ. 10-11.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 137-140 |
| 30 | Ҷойгиршавии хати рост. Коэффитсенти муодилаи хати рост | 1 | Геометрия 9, саҳ. 12-13.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 127-129 |
| 31 | Графики функсияи хаттӣ. Буриши хати рост бо давра | 1 | Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 134-135 |
| 32 | Кори санҷишии №2 | 1 | |
| 33 | Таърифи вектор. Самти вектор | 1 | Геометрия 9, саҳ. 21-22 |
| 34 | Баробариҳои вектор. Координатаҳои вектор | 1 | Геометрия 9, саҳ. 23-28 |
| 35 | Ҷамъи векторҳо. Зарби вектор ба адад | 1 | Геометрия 9, саҳ. 28-36 |
| 36 | Татбиқи координатаҳои векторҳо ҳангоми ҳалли масъалаҳо | 1 | Геометрия 9, саҳ. 40-42 |
Намунаи мавзӯъҳо барои синфи 9
| № | Мавзӯъ ва зермавзӯъҳо | Соат | Китоб ва саҳифаи он |
| П.1 | Ҳалли секунҷаҳо | 14 | Геометрия 9, соли 2007 |
| 1 | Таърифи синус ва косинус | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 63-64.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 107-109 |
| 2 | Таърифи тангенс ва котангенс | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 63-64.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 107-109 |
| 3 | Муносибати байни тарафҳо ва кунҷҳо дар секунҷаи росткунҷа | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 73-74.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 109 |
| 4 | Ҳалли масъалаҳои №№ | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 75-76 |
| 5 | Теоремаи синусҳо | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 71-72.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 192-193 |
| 6 | Теоремаи косинусҳо | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 73-74.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 193-194 |
| 7 | Ҳалли масъалаҳои №№ | 1 | |
| 8 | Ҳалли секунҷаҳо | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 79-81.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 196-197 |
| 9 | Ҳалли масъалаҳои №№1-7 | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 80-81 |
| 10 | Ҳалли масъалаҳои №№8-15 | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 81-82 |
| 11 | Зарби скалярии векторҳо | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 36-38.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 107-109 |
| 12 | Ҳалли масъалаҳои №№2-5 | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 38-39 |
| 13 | Ҳалли масъалаҳои №№ | 1 | |
| 14 | Кори санҷишии №1 | 1 | |
| П.2 | Бисёркунҷаҳо | 11 | |
| 15 | Хати шикаста. Бисёркунҷа | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 4-7, 34-35
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 200-201 |
| 16 | Бисёркунҷаҳои барҷаста. Бисёркунҷаи мунтазам | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 36-37.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 202-204 |
| 17 | Бисёркунҷаҳои дарункашидашуда ва берункашидашуда | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 38-39 |
| 18 | Формулаҳои радиусҳои давраҳои дарункашидашуда ва берункашидашудаи секунҷа | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 76-78.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 222 |
| 19 | Ҳалли масъалаҳои №№ | 1 | |
| 20 | Сохтани баъзе бисёркунҷаҳои барҷастаи мунтазам | 1 | Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 206-208 |
| 21 | Монандии бисёркунҷаҳои мунтазам | 1 | |
| 22 | Дарозии давра. Дарозии камони давра | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 85.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 209 |
| 23 | Ченаки радиании кунҷ | 1 | Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 210-211 |
| 24 | Ҳалли масъалаҳои №№ | 1 | |
| 25 | Кори санҷишии №2 | 1 | |
| П.3 | Масоҳати шаклҳо | 11 | |
| 26 | Мафҳуми масоҳат | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 44-46.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 215-216 |
| 27 | Масоҳати росткунҷа | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 47-48.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 202-204 |
| 28 | Масоҳати параллелограмм | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 52-53.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 218 |
| 29 | Ҳалли масъалаҳои №№ | 1 | |
| 30 | Масоҳати секунҷа | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 49-50.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 219 |
| 31 | Формулаи Герон | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 75-76.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 220 |
| 32 | Масоҳати трапетсия | 1 | Геометрия 8, соли 2013, саҳ. 54-55
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 221 |
| 33 | Масоҳати шаклҳои монанд | 1 | Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 222-223 |
| 34 | Ҳалли масъалаҳои №№ | 1 | |
| 35 | Масоҳати доира. Масоҳати сектор | 1 | Геометрия 9, соли 2007, саҳ. 86-88.
Погорелов А.В. Геометрия 7-11, саҳ. 223-225 |
| 36 | Кори санҷишии №3 | 1 |
Хонандагон метавонанд аз китобҳои “Геометрия”-и синфҳои 8 ва 9-уми солҳои нашри 2007 ва 2013, ки муҳлати истифодабарии онҳо гузаштаву фарсуда шудаанд, истифода баранд. Медонем, ки ба шумораи хонандагони синфҳои 8 ва 9-уми ҷумҳурӣ басанда нест, зеро шумораи китоби “Геометрия”-и синфи 8, соли нашри 2007 ба теъдоди 120 ҳазор ва соли 2013 25 ҳазор нашр шудааст, ба шумораи хонандагони соли таҳсили 2020-2021 мувофиқ намеояд.
Аз ин рӯ, беҳтар мебуд, ки омӯзгорон аз китоби А.В. Погорелев (“Геометрия” барои синфҳои 7-11) истифода баранд. Чунки дар он мавзӯъҳо бо механизми фаҳмо, сода, пайдарпай ва масъалаҳои мавриди замон оварда шудаанд.
Бинобар ин, зарур аст, ки китоби нави “Геометрия” нашр ва дастраси хонандагону омӯзгорон гардад.
Худойназар ҲАҚНАЗАРОВ –
сармутахассиси шуъбаи
маорифи ноҳияи Фархор
About Author
